بَابٌ فِي زِيَارَةِ النِّسَاءِ الْقُبُورَ

: : هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،   

بَابٌ فِي زِيَارَةِ النِّسَاءِ الْقُبُورَ

: هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،  

: : هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،   

2868 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ ، أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُحَادَةَ ، قَالَ : سَمِعْتُ أَبَا صَالِحٍ ، يُحَدِّثُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ زَائِرَاتِ الْقُبُورِ ، وَالْمُتَّخِذِينَ عَلَيْهَا الْمَسَاجِدَ وَالسُّرُجَ

: هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،  

The Messenger of Allah (ﷺ) said to me: Abu Dharr, I see you weak, and I like for you what I like for myself. Do not be a leader of two (persons), and do not be a guardian of an orphan.

Abu Dawud said: This has been narrated only by the people of Egypt.

(3236) îbn Abbas'dan, demiştir ki:

"Rasülullah (s. a) kabirleri ziyaret eden kadınlara, kabirleri mescid edinen ve oralarda

[652]

kandil yakanlara lanet etti."
Açıklama

Bir kimseye lanet etmek demek, o kimsenin Allah'ın rahmetinden kovulması için onun
hakkında beddua etmek demektir.

Rasûl-ü Zişan Efendimiz, kabir ziyaretine giden bazı kadınların ziyaret esnasında
cahiliyye âdetlerinin tesiriyle feryad-ü figân ettiklerini, yakalarım yırtıp yüzlerini
dövdüklerini, hatta oralarda süslü elbiseler içerisinde arz-ı endam ederek salma salma
gezip, kocalarının haklarına riayet etmediklerini görmüş ve onları bu çirkin
hareketlerinden alıkoymak için, böyle yapmaya devam eden kadınların Allah'ın
rahmetinden kovulmaları için beddua etmiştir.

Hz. Peygamber'in bu bedduasına hedef olanlar arasında, kabirlere saygı göstermek
gayesiyle oralarda mescidler yapan kimselerle, lüzumsuz yere kandiller yakıp israfa
yol açan kimseler de vardır. Bu hadis-i şerif; kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin
haram olduğuna delâlet etmektedir.

Nitekim Şâfiîler, Mâlikîler ve Hanefilerden bazıları, bu hadis-i şerifi delil getirerek,
kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin haram olduğunu söylemişlerdir. Şâfıîlerin
ekseriyyeti ile Hanefîlerin bazısı ise, yine bu hadis-i şerife dayanarak kadınların
mezarları ziyaret etmelerinin mekruh olduğunu söylemişlerdir.
Hanbelîlerin meşhur olan görüşü de budur.

Hanbelîlere göre, daha önce tercümesini sunduğumuz 3167 numaralı hadis-i şerif,
mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerifteki yasağın hükmünü ha-ramlıktan çıkarıp
kerahete çevirmiştir. Hanefî âlimlerin ekserisinin görüşüne göre, kadınların kabirleri
ziyaret etmeleri caizdir. Mâlikîler ile Ahmed b. Hanbel (r.a)'den rivayet edilen
görüşlerden biri de budur. Hanefî âlimlerinden merhum İbn Abidin meşhur
haşiyesinde bu mevzuda şu görüşlere yer veriyor:

"Bazıları kadınlara kabir ziyaretinin haram olduğunu söylemişlerdir. Doğru olan,
ruhsatın onlar hakkında da sübut bulmuş olmasıdır.

Miiiıye şârihi, kadınlara kabir ziyaretinin kesinlikle mekruh olduğuna kaildir.
Hayreddin Remlî diyor ki: "Eğer bu ziyaret, kadınların âdetleri vecihle gam ve kederi,
ağlamayı tazelemek için olursa caiz değildir. "Allah kabirleri ziyaret eden kadınlara
lanet etsin." hadisi bu manaya yorumlanır. İbret almak, ağlamadan rahmet dilemek,
sâlihlerin kabirlerini ziyaretle teberrükte bulunmak için ise ihtiyar kadınlar hakkında

f6531

beis yok, gençler hakkında mekruhtur."

Kabir ziyaretinin kadınlar için de caiz olduğunu söyleyen âlimlere göre; kadınların
ziyaretlerinin yasaklığı, kabirleri ziyaretin kadm-erkek herkese yasaklandığı ve bu



yasağın yürürlükte olup da ziyareti teşvik eden 3235 numaralı hadisin henüz varid
olmadığı dönemlere aittir. Ancak bu hadis varid olduktan sonra, kadınlar da erkeklerle
beraber, tağlîb yoluyla, "Fezûru = ziyaret ediniz" emrinin şümulüne girmişler ve bu
mevzuda erkeklerin tabi olduğu hükme girmişlerdir. Çünkü kadınlar erkeklerin bir
parçası olduğundan onlardan ayrı olarak düşünülemezler.

Gerçekten İbn Abdilberr'in Temlıîd isimli eserinde Abdullah b. Ebî Müleyke tarikiyle
Hz. Âişe'deri rivayet ettiği şu hadis-i şerif de bu görüşü teyid etmektedir: "Hz. Aişe
mezarlıktan dönüyordu. Kendisine:
Ey mü'minlerin annesi, nereden geliyorsun? diye sordum.
Kardeşim Abdurrahman'm kabrinden, cevabını verdi.
Rasûlullah (s. a) kabirleri ziyareti yasaklamamış mıydı? dedim.
Evet yasaklamıştı. Fakat sonradan kabir ziyaretini emretti, cevabını verdi."
Kadınların mezarları ziyaret etmelerinin caiz olduğunu söyleyen âlimlerin diğer
delilleri de, Müslim'in rivayet ettiği, "(Ey Aişe, mezarlığı ziyaret ettiğin zaman orada
yatanlara:) "Selâm, mii'min ve mü si umanlardan bu diyarda yatanlara (olsun)
[6541

de!" mealindeki hadis-i şerifle, daha önce mealini sunduğumuz 3124 numaralı
hadis-i şeriftir. Çünkü bu hadis-i şeriflerde Hz. Peygamber'in kadınları kabir
ziyaretinden menetmediği ifade ediliyor.

Bu mevzuda Menhel yazarı şunları söylüyor: "Kadınların kabirleri ziyaret etmelerini
yasaklayan delillerle, buna cevaz veren delillerin arasını şu şekilde te'lif etmek
mümkündür. Bu izin, İslâmî esas ve ölçülere göre kapanıp ibret almak üzere kabir
ziyaretine giden hanımlar içindir. Yasaklar ise, İslâmî tesettüre riayet etmeyen, ziyaret
esnasında bağırıp çağırmak, elbisesini yırtmak, yüzlerini darbelemek gibi hareketlerle,

f6551

İslâmî kuralları çiğneyen kadınlar içindir."

77-79. İnsan Mezarlığı Ziyaret Ederken Veya Oradan Geçerken Ne Der?