بَابُ التَّكْبِيرِ عَلَى الْجَنَازَةِ

: : هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،   

بَابُ التَّكْبِيرِ عَلَى الْجَنَازَةِ

: هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،  

: : هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،   

2831 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلَاءِ ، قَالَ : أَخْبَرَنَا ابْنُ إِدْرِيسَ ، قَالَ : سَمِعْتُ أَبَا إِسْحَاقَ ، عَنِ الشَّعْبِيِّ ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَّ بِقَبْرٍ رَطْبٍ فَصَفُّوا عَلَيْهِ ، وَكَبَّرَ عَلَيْهِ أَرْبَعًا ، فَقُلْتُ لِلشَّعْبِيِّ : مَنْ حَدَّثَكَ ؟ قَالَ : الثِّقَةُ مَنْ شَهِدَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ

: هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،  

Prophet (ﷺ) sa saying: There is no fara' and 'atirah.

(3196) (Ebû İshâk'm) Şa'bi'den (rivayetine göre);

Rasûlullah (s. a) (bir gün sahabilerinden bazılarıyla birlücte mezarlıkta gezinirken
toprağı) yaş olan bir kabre uğramış (ashabıyla birlikte) o kabrin önünde saf bağla(yıp
namaz kılmışlar. (Hz. Peygamber) bu kabir üzerine (namaz kılarken) dört (defa) tekbir
almış.

(Ebû İshak diyor ki): "Ben Şa'bi'ye; (bunu) sana kim söyledi?" diye sordum da:
"Güvenilir birisi (yani o anda) orada bulunan Abdullah b. Abbas (söyledi)" diye cevap
T4861

verdi.
Açıklama

Bu hadis-i şerifte, birisi; kabre konulmuş olan cenaze üzerine cenaze namazı kılmanın
caiz olup olmayacağı, diğeri de cenaze namazında kaç tekbir alınacağı meselesi olmak
üzere, iki mesele söz-konusu edilmekte ve cenaze namazında dört tekbir alınacağı
ifade edilmektedir. Bunlardan kabre konulan bir cenazenin kabri üzerine yönelerek o
cenazenin namazını kılmanın caiz olup olmayacağı meselesi 3203 numaralı hadis-i
şerifin şerhinde açıklanacaktır.

İkinci meseleye gelince, mezheb imamlarından İmam Ebû Hanife ile İmam Malik,



Şafiî, Ahmed es-Sevrî, İbnü'l-Mübarek, İshak, İbn Ebî Evfa, Ata, Muhammed b. el-
Hanefıyye ve el-Evzâî ile ashab-ı kiram'dan Ömer b. el-Hattab, Abdullah b. Ömer,
Zeyd b. Sabit, Hasen b. Ali, el-Bcra b. Azib ve Ebû Hureyre'ye göre cenaze
namazında dört tekbir alınır. Delilleri ise, mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerifle 3194
numaralı hadisi şerif ve Buhârî ile Müslim'in Rasül-ü Ekrem'in Necaşi üzerine dört
tekbir alarak cenaze namazı kıldığına dair rivayet ettikleri hadis-i şerif ile ileride
meallerini sunacağımız 3204-3205 numaralı hadis-i şeriflerdir.

Tirmizî, mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerif hakkında, "İbn Abbas hadisi hasen
sahihtir. Peygamber (s.a)'in ashabından ve sonrakilerden ilim adamlarının çoğunun
ameli bu hadis üzerinedir." demiştir.

Bu mevzuyu Bezlü'I-Mechûd yazarının, Şevkânî'den naklettiği şu satırlarla
noktalıyoruz: "Kâdî Iyaz'm beyanına göre, sahabe-i kiram, cenaze namazında kaç
tekbir alınacağı konusunda İhtilafa düşmüş, "üç tekbirden dokuz tekbire kadar değişen
sayılarda tekbir alınabileceğine dair çeşitli görüşler ileri sürmüşlerse de, İbn Abdi'l-
Berr'in dediği gibi, sonradan dört tekbir alınacağında icma vaki olmuş. Fıkıh âlimleri
ile Bağdat, Basra, Küfe, Medine gibi meşhur kültür merkezlerindeki fetva ehli de bu
mevzuda ittifak etmişlerdir. Çünkü bu mevzuda gelen sahih hadislerden elde edilen
netice budur. Binaenaleyh bu görüşün dışında kalan şaz görüşlere iltifat edilmemelidir.
Önemli fıkıh merkezlerindeki fıkıh alimleri içerisinde cenaze namazmir beş tekbirle
kılmacığmı söyleyen sadece İbn Ebî Leyla vardır. Onun dışında bu âlimlerin hiçbirisi

r4871

cenaze namazmdaki tekbirlerin beş olduğunu söylememiştir."

: : هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،   

2832 حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ الطَّيَالِسِيُّ ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ ، ح وحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ ، عَنْ شُعْبَةَ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ ، عَنِ ابْنِ أَبِي لَيْلَى ، قَالَ : كَانَ زَيْدٌ يَعْنِي ابْنَ أَرْقَمَ ، يُكَبِّرُ عَلَى جَنَائِزِنَا أَرْبَعًا ، وَإِنَّهُ كَبَّرَ عَلَى جَنَازَةٍ خَمْسًا ، فَسَأَلْتُهُ ، فَقَالَ : كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُكَبِّرُهَا قَالَ أَبُو دَاوُدَ : وَأَنَا لِحَدِيثِ ابْنِ الْمُثَنَّى أَتْقَنُ

: هذه القراءةُ حاسوبية، وما زالت قيدُ الضبطِ والتطوير،  

Fara' was the first animal born to them (the Arabs) which they sacrificed.

(3197) İbn Ebî Leyla'dan demiştir ki:

Zeyd: -Yani (Zeyd) ibn Erkam- bizim cenazelerimizin namazlarında dört tekbir alırdı.
(Bir gün, by- cenaze namazında) beş tekbir aldı. Bunu kendisine sordum da
"Rasûlullah (s. a) (böyle) beş tekbir alırdı" cevabını verdi.

Ebû Dâvûd der ki: (bu hadisi bana rivayet edenlerden) İbn el-Musanna'nm rivayetini

T4881

(Ebu Ve/id'in rivayetinden) daha sağlam ezberledim.
Açıklama

Bu hadis-i şerif, cenaze namazını dört tekbirle kıldırmak caiz olduğu gibi, beş tekbirle
kıldırmanın da caiz olduğunu söyleyen Davud-u Zahiri'nin ve İbn Ebî Leyla'nın
delilidir.

Aslında İbn Ebî Leyla'nın Zeyd b. Erkam'a cenaze namazını niçin beş tekbirle
kıldırdığım sorması selef-i salihin arasında cenaze namazını dört tekbirle kılmanın
yaygın, beş tekbirle kılmanmsa, nadirattan olduğunu gösterir. Bu düşünceyle cumhur
ulema metinde geçen "Rasûlullah (s.a) beş tekbir alırdı" cümlesini "İslâm'ın ilk
yıllarında böyle beş tekbir alırdı. Sonradan devamlı surette dört tekbir almaya başladı
da, bu son uygulama halk arasında yerleşti." şeklinde anlamışlardır.
Musannif Ebû Davüd, metnin sonuna ilave ettiği talikle, bu hadisin kendisine iki
yoldan geldiğini bunlardan İbnu'l-Musanna yoluyla gelen rivayeti Ebû Velid et-
Tayalisî'den gelen rivayetten daha iyi bellediğini söylemekle İbnu'I-Müsenna'dan
gelen rivayetin diğerinden daha kuvvetli olduğunu ve buna daha çok güvendiğini ifade



T4891

etmek istemektedir.



53-55. Cenaze Namazında Ne Okunur?