Khalid al-Hadhdha, asked al-Hasan about the Quranic verse: “And for this did He create them.” He said: He created these for this and those for that.

(4615) Halici el-Hazzâ, Hasan(ı Basrî'nin) "zaten (Allah) onları bunun
£1471

yaratmıştır." ayet-i kerimesini "şunlar (yani müminler) şunun için (cennet için),



şunlar da (yani kâfirler de) şunun için (cehennem için yaratıldı (1ar)" şeklinde

11481

açıkladığını söylemiştir.



Açıklama

Bu hadis-i şerif, daha insanlar yaratılmadan önce insanların dünyada işleyecekleri
bütün işlerin Allah tarafından bilinip, tesbit ve tayin edildiği ve dolayısıyle daha
insanlar yaratılmadan önce kimlerin Allah'ın rızasına uygun işler yaparak cennetlik
olacakları, kimlerin de Allah'ın rızasına aykırı ve gazabını gerektiren işler yapıp
cehennemlik olacakları takdir edildiği ifâde edilmektedir.

Ancak bir önceki hadis-i şerifin şerhinde de açıkladığımız gibi insanların hareketleri
bu ezeli takdir ve tesbite bağlı değildir. Bilakis tesbit, insanların yapacakları
hareketlere bağlıdır. Bir başka ifâdeyle ilim ma'lu-mata tabidir. Bir astronomi alimi bir
sene önceden ayın ya da güneşin tutulacağını bildiği için bu tesbiti yapmıştır. Bu tesbit
hiçbir zaman ayın veya güneşin hareketini etkilemez. İşte bu tesbite kader diyoruz.

£1491

Nitekim (4612) numaralı hadis-i şerifin şerhinde açıklamıştık.