Narrated AbuHurayrah:

The Prophet (ﷺ) said: A time is certainly coming to mankind when only the receiver of usury will remain, and if he does not receive it, some of its vapour will reach him. Ibn Isa said: Some of its dust will reach him.

(3331) Ebû Hureyre (r.a)'den rivayet edildiğine göre Hz. Peygamber (s. a) şöyle
buyurmuştur:

"İnsanlar üzerine öyle bir zaman gelecek ki, faiz yemeyen hiçbir kimse kalmayacaktır.
Kişi, faiz yemese bile, kendisine onun buharından bulaşacaktır."

128]

îbn isa; "Onun tozundan ona bulaşacaktır" dedi.
Açıklama

Bu hadis Musannif Ebû Davud'a iki ayrı hocadan intikal etmiştir. Bunlardan birisi
Muhammed b. İsa, diğeri de Vehb b. Bakiyye'dir. Metin, Vehb b. Bakiyye'nin
rivayetidir. Onun; "Kendisine onun buharından bir şey bulaşacaktır*' şeklinde rivayet
ettiği cümle, Muhammed b. İsa' mn rivayetinde, ' 'Kendisine, onun tozundan bir şey
bulaşacaktır" şeklinde varid olmuştur. Musannif bu farka, hadisin sonunda işaret
etmiştir.

îbn Mâce'nin rivayeti de, İbn İsa'nın rivayeti gibidir.

Senedden, Hasen'in hadisi Ebû Hureyre'den işittiği izlenimi ortaya çıkar. Fakat
Münziri, Hasen'in Ebû Hureyre'yi görmediğini, onun için hadisin munkatı olduğunu
söyler.

Metinde geçen; "faizin buharı" veya "tozu"ndan maksat, onun eseridir.
Rasûluîlah (s. a), bu hadisi ile ta asırlar öncesinden bugünü görmüş, insanlığın düştüğü
bu ekonomik batağı mucizevî bir tarzda haber vermiştir. Gerçekten de Hz.
Peygamber'in bildirdiği tahakkuk etmiş, faize doğrudan ya da dolaylı olarak dalmayan
hemen hemen kalmamıştır. Dinine bağlı olarak bilinen, faizin haram olduğuna inanan
birçok insan bile maalesef ya bile bile ya da bilmeden faize bulanmıştır. Çünkü gayri
islâmî bir sisteme dayanan ve bu sistemin piyasasında gelişen ekonomi insanlığı
kıskacına almış, bütün çıkış kapılarına faizi yerleştirmiştir. Öyle ki, piyasada iş
yapmak isteyen tüccar, yatırım yapmak isteyen sanayici, ister istemez faiz
müesseselerinin kapılarına gitmek zorunda kalmıştır. Kredi ve banka ile hiçbir ilgi
kurmayan esnaf da faizden uzak kalamamaktadır. Çünkü, İslâm'ın koyduğu şartlara
uyulmadan yapılan ve yaygınlaşan fasid akidler de faiz hükmündedir. Bu akitlerden
uzak kalmak zamanımız tüccarı için imkânsız hale gelmiştir.

Ticaret, sanayi ve banka ile hiçbir ilgisi olmayan çiftçi, işçi, memur da yakasını bu
iletten kurtaramamaktadır. Ürününe karşılık aldığı bedel, çalışmasına karşılık aldığı
ücret faiz kurumlarından geçmekte, faize bulanmaktadır. Dostunda yediği yemekte,
arkadaşından aldığı hediyede faiz bulaşığının olmadığı, hiç kimse tarafından garanti
edilemez durumdadır, işte Hz. Peygamber (s.a)'in, insanların faiz alıp yemese bile
onun tozuna dumanına bulaşacağı yolundaki haberi budur.

Avnü'l-Ma'bûd sahibinin ifadesine göre, AIiyyü'1-Kârî; kişinin, faizin tozuna
bulaşmasını şöyle açıklar:

"Yani kişiye faizin eseri ulaşır. Bu; faiz muamelesine şahit olmakla, o muameleyi
yazmakla, faiz yiyenin ziyafetine iştirak etmekle veya hediyesini kabul etmekle olur.
Kişi faizden korunsa bile, onun izlerinden kendisini kurtaramaz."



Ebû Davud'un bu hadisi, "şüphelerden kaçınmak" babına alması, hadisin bu tarafı ile
ilgili olsa gerektir. Çünkü faiz olan, faiz olduğu bilinen şey kesinlikle haramdır. Şüphe
ile hiçbir ilgisi yoktur. Şüpheli olan, akitler içerisine gizlenen, herkesin ayırd
edemeyeceği ya da başkalarının kazançları vasıtasıyla gelen faizdir. Müslüman yaptığı
muameleye çok dikkat etmelidir. Davetine gittiği, sofrasına oturduğu kişileri iyi
seçmelidir. Hatta alışveriş ettiği bakkalın ticarî muamelelerini bilmeli ve bakkalını ona

129]

göre tesbit etmelidir.